Op een groene wig in bedrijventerrein Lage Weide, tussen het centrum en Leidsche Rijn, realiseert de gemeente Utrecht een nieuw, duurzaam en natuurinclusief depotgebouw voor de collecties van verschillende musea en instanties. Het gebouw is door het ontwerpteam zo geoptimaliseerd dat de zeer uiteenlopende collecties met minimaal energieverbruik onder de juiste klimaatcondities bewaard kunnen worden: eigentijds ingenieursdenken, geïnspireerd op eeuwenoude bewaarmethodes in combinatie met nieuwe technieken.
Centraal onderkomen voor Utrechtse collecties
In het depotgebouw zullen circa 250.000 objecten worden ondergebracht, waaronder 70.000 stukken van het Centraal Museum. Bijzondere kunst en design collecties krijgen er een plek, maar ook 400 jaar aan wetenschap met medische instrumenten, opgezette dieren, grote kunstobjecten en archeologische opgravingen.
Stabiel basisklimaat met minimale installaties
Het ruim 14.000 m2 grote depot is ontworpen als een zeer robuust, compact gebouw, met dikke, zwaar geïsoleerde gevels. Net zoals bij de oude piramides of vestingen zorgt het accumulerend vermogen van - in dit geval - de betonconstructie samen met de geïsoleerde bouwkundige schil dat er binnen een stabiel basisklimaat ontstaat, zodat er bijna niet verwarmd of gekoeld hoeft te worden. Dit principe wordt nog versterkt doordat het gebouw gedeeltelijk verzonken ligt in een terp. Het gebouw is rondom voorzien van zwarte PV-panelen die zonlicht absorberen en het gebouw voorzien van energie. Daarnaast wordt onderzocht of het gebouw ook energie kan gaan uitwisselen met gebouwen in de omgeving. De objecten worden opgeslagen in beweegbare stellingkasten waarbij de verdiepingshoogte is geoptimaliseerd op basis van de objecten die er worden opgeslagen. Hierdoor worden de ruimtes zo veel mogelijk gevuld en hoeft er zo min mogelijk lucht geconditioneerd te worden. Voor de collectie geldt hoe minder luchtstroming, hoe minder verstoring van de vereiste condities. De ruimtes worden daartoe zeer zwak geventileerd. De collectie zelf draagt zo bij aan het stabiele basisklimaat en zeer energiezuinige gebouw; metaforisch een gebouw dat ‘slaapt’.
Collectiegebouw beveiligd als vesting
Het kubusvormige gebouw is niet alleen klimatologisch robuust ontworpen, het is ook - als een vesting - op een natuurlijke manier goed beveiligd. Gasten en medewerkers melden zich bij het expressieve hekwerk dat uitkomt op een als binnenplaats vormgegeven entreeplein, waar tevens ruimte is voor expeditieverkeer. Via de balie bij de hoofdingang worden bezoekers meteen naar de bovenste verdieping geleid, waar zich de kantoren, onderzoeks- en ontvangstruimtes bevinden. Houten lambrisering, daklichten en ramen als schilderijlijsten zorgen hier voor een prettige, lichte werkruimte en een fenomenaal uitzicht over de omgeving.
Versterken natuurlijke groene route
Het nieuwe depotgebouw vormt het startpunt om de groene wig die door bedrijventerrein Lage Weide slingert te versterken. De natuurlijke groene rug loopt van de Utrechtse binnenstad naar Leidsche Rijn en is ideaal als doorgaande recreatieve route via een mogelijke toekomstige brug over het Amsterdam-Rijnkanaal. Het depot zal hierin met zijn abstracte, herkenbare vorm en energieopwekkende gevel een belangrijk nieuw markeringspunt worden en - met oog op de uitdagingen in de energietransitie - een voorbeeld zijn van een gebouw dat off-grid kan functioneren.
Het ontwerpteam bestaat naast Peutz uit DP6 architectuurstudio, De Unie Architecten, Galjema Technisch Adviesbureau, Pieters Bouwtechniek en Stevens Van Dijck. Het Technisch Ontwerp is succesvol afgerond.