In Leiden is de nieuwe huisvesting van SRON in gebruik genomen. Dit Netherlands Institute for Space Research – onderdeel van NWO-I – had voorheen de standplaats in Utrecht. In het kader van de samenwerking met de Universiteit Leiden en de TU Delft is een nieuw onderzoeksgebouw gerealiseerd naast het Huygens-laboratorium. Vanaf medio 2018 is in hoog tempo een ontwerp gemaakt van het gebouw, in totaal zo'n 10.000 m² bvo, en in oktober 2019 is Kuijpers-Medicomzes gestart met de bouw. Binnen 2 jaar is het gebouw opgeleverd, met trillingarme laboratoria, werkplaatsen, kantoren, een kraakheldere cleanroom en een centraal gelegen atrium. SRON ontwerp, bouwt en test instrumenten voor ruimtevaartonderzoek, en elk project is uniek wat betreft doelstelling, specificaties en prestaties. Om deze hoogwaardige apparatuur te kunnen maken, beschikt het instituut over een high-end instrumentenmakerij en elektronicawerkplaatsen. Een belangrijk deel van het gebouw is ingericht als cleanroom voor optische montage, lithographie, depositie en microscopie. Daarnaast zijn cryo labs ingericht, bedoeld voor onderzoek bij een temperatuur net boven het absolute nulpunt.
Wat heeft Peutz gedaan
Peutz is vanaf de schetsfase betrokken bij het ontwerp van het onderzoeksgebouw. Samen met de opdrachtgever hebben we een brandveiligheidsconcept uitgewerkt, waarbij veiligheid van de medewerkers en beperking van de schade voorop staat. Daarom is gekozen voor beveiliging met een automatische blusinstallatie in combinatie met een automatisch detectiesysteem dat bij de geringste verstoring van de luchtkwaliteit al een waarschuwing afgeeft. Op het gebied van bouwfysica zijn met name de kwaliteit van de thermische schil, de toepassing van parametrisch ontworpen zonweringsluifels en de hoge energiezuinigheidseisen het noemen waard.
De werkplaatsen voor metaalbewerking en de technische ruimten voor de cleanroom zijn zodanig ontworpen dat er geen verstoring of hinder optreedt van geluid en trillingen in naastgelegen ruimten. Voor de trillingarme laboratoria en de cleanroom is een trillingarme vloer ontworpen, met klasse VC-D. Een andere opgave betreft de lage elektromagnetische verstoring (EM-velden) die toegestaan zijn in de laboratoria. Vanwege de naastgelegen energiecentrale van de Universiteit Leiden als externe verstoringsbron zijn voorafgaand aan het ontwerpproces metingen op het terrein uitgevoerd en is met behulp van AI-algoritmen de optimale positie voor de EM-gevoelige laboratoria bepaald.
Tijdens de uitvoeringsfase zijn verschillende controlemetingen uitgevoerd. Zo is het meest kritische gevelelement in ons Laboratorium voor Bouwfysica getest op waterdichtheid en luchtdoorlatendheid. Verder is een aantal metingen uitgevoerd om te bepalen in hoeverre de elektromagnetische emissie van de filterfan-units zouden voldoen aan de gestelde eis met betrekking tot de EM-velden in de laboratoria en cleanrooms. De trillingen en het geluid van de CNC-machines is inzichtelijk gemaakt middels metingen in de voormalige huisvesting. Op basis van een prognosemodel zijn specifieke voorzieningen geadviseerd. Voor de toegepaste houten latten in het atrium is een test uitgevoerd in ons Laboratorium voor Brandveiligheid, om vast te stellen of voldaan wordt aan de eisen voor brandvoortplanting en rookproductie. Vanzelfsprekend zijn in verschillende fasen controlemetingen uitgevoerd om te toetsen of de trillingarme vloer goed uitgevoerd werd. Bij oplevering is zelfs klasse VC-E gemeten, dus de ontwerpopgave is ruimschoots gehaald. Ook de EM-velden in de laboratoria zijn gemeten, enkele maanden na oplevering, waarna geconstateerd kon worden dat ook aan de EMC-eisen is voldaan.
Vanaf juli 2021 is het gebouw opgeleverd. Voor sommige van de onderzoeksapparatuur en werkplaatsen is de verhuizing een proces dat maanden kan duren, van demontage tot verificatie. Daarna zijn de onderzoeksfaciliteiten gereed om hoogwaardige onderdelen en meetapparatuur te ontwikkelen voor onderzoek in de ruimte.